পাঠ – ৬: নোকোৱাৰ পৰিণাম
পৃষ্ঠা ৪৭: ক – পাঠভিত্তিক ক্রিয়া
১। নাটিকাখনিৰ কথাখিনি কাহিনী আকাৰে কোৱা।
উত্তৰ:
গ্ৰীষ্ম বন্ধ ঘোষণাৰ দিনা মালতী, শৈলবালা আৰু হুনমিলি নামৰ তিনিজনী ছাত্ৰীয়ে পুৱাই বকুল ফুল বুটলিছিল যাতে শিক্ষক-শিক্ষয়িত্ৰীসকলক মালা পিন্ধাই শ্ৰদ্ধা জনাব পাৰে। বিদ্যালয়ত সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান আৰম্ভ হয় — শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱৰ ‘তেজৰে কমলাপতি’ বৰগীতে অনুষ্ঠান আৰম্ভ হয়। হুনমিলি আৰু সতীৰ্থসকলে নৃত্য-আলেখ্য পৰিৱেশন আৰম্ভ কৰে; নাচি থকা অৱস্থাতে হঠাতে শৈলবালাই মূৰ্চ্ছা যান আৰু বাগৰি পৰে। সকলোৱে তাইক প্রধান শিক্ষয়িত্ৰীলৈ লৈ যায়; মালতীয়ে অন্ধবিশ্বাসত চেণ্ডেল লগাবলৈ উদ্যত হয় কিন্তু প্রধান শিক্ষয়িত্ৰীয়ে বাধা দিয়ে। শিক্ষকই চিকিৎসক পেগুকলৈ আনি পৰীক্ষা কৰায়, ডাক্টৰে কয় যে শৈলবালাই বহুদিন ধৰি মৃগী ৰোগত ভুগি আছে। ডাক্টৰে বোলে—কু-সংস্কাৰ আৰু লোক-নিন্দাৰ ভয়ত বহু লোকে ৰোগ লুকুৱাই থৈয়, ফলত সময়মতে চিকিৎসা নকৰিলে ৰোগ দুৰাৰোগ্য হৈ পৰে। এই ঘটনাই দেখুৱায়—নোকোৱাৰ (ৰোগ লুকুৱাই থোৱাৰ) পৰিণাম কিমান ভয়ংকৰ হ’ব পাৰে।
২। নাটিকাখনিৰ সংলাপবোৰ অভিনয়ৰ যোগেদি শ্ৰেণীত উপস্থাপন কৰা।
(টোকা: এইটো অভিনয়মূলক কার্য; ছাত্ৰ-ছাত্ৰী সকলে সংলাপ অনুশীলন কৰি মঞ্চস্থ কৰিব।)
৩। উত্তৰ দিয়া:
(ক) হুনমিলি, শৈলহঁতে কিয় বকুল ফুল বুটলিছিল?
উত্তৰ: গ্ৰীষ্ম বন্ধ ঘোষণাৰ দিনা শিক্ষক-শিক্ষয়িত্ৰীসকলক শ্ৰদ্ধা জনাবলৈ (মালা পিন্ধাই) বকুল ফুল বুটলিছিল।
(খ) ‘চোৱাচোন! ফুলবোৰ কিমান সতেজ আৰু জীপাল!’ — কথাষাৰি কোনে কাক কৈছিল?
উত্তৰ: মালতীয়ে হুনমিলি (আৰু শৈলবালাক) এই কথাখিনি কৈছিল।
(গ) সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ আৰম্ভণিত কোনটো গান গাইছিল?
উত্তৰ: অনুষ্ঠানৰ আৰম্ভণিত শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱৰ ‘তেজৰে কমলাপতি’ বৰগীত গাওঁতেই আৰম্ভ হৈছিল।
(ঘ) নাচি থাকোঁতে কোন মূৰ্ছা গৈছিল?
উত্তৰ: নাচি থকা অৱস্থাত শৈলবালা মূৰ্ছা গৈ বাগৰি পৰিছিল।
(ঙ) শৈলবালাই ভুগি থকা বেমাৰটোৰ নাম কি?
উত্তৰ: শৈলবালাই মৃগী ৰোগত ভুগি আছিল।
(চ) ‘সময়ৰ টিকনিডাল হেনো আগফালে উৰে’ — এই বাক্যশাৰী কোনে, কি প্রসংগত কৈছিল?
উত্তৰ: এই বাক্যশাৰী হুনমিলিয়ে কৈছিল; সময়ৰ কাম আগতে কৰিব লাগে, সময় নষ্ট নকৰিবা বুজাবলৈ এই কথা কৈছিল।
৪। প্রসংগ-সংগতি দর্শাই ব্যাখ্যা কৰা:
‘কু-সংস্কাৰ আৰু লোক নিন্দাৰ ভয়ত অনেক লোকে সন্তানৰ বেমাৰ লুকুৱাই ৰাখে। সময়ত ই হয়গৈ সর্বনাশৰ মূল।’
উত্তৰ:
- প্ৰসংগ: নাটিকাখনত শৈলবালাৰ মূৰ্ছাৰ পিছত চিকিৎসকে উক্ত কথা কয়।
- সংগতি: শৈলবালাৰ মৃগী ৰোগ লুকুৱাই ৰখা হৈছিল—আৰম্ভতে লোক-নিন্দাৰ ভয়ত বা কু-সংস্কাৰৰ বাবে পৰিয়ালে চিকিৎসা নকৰাৰ ফলত অৱস্থা খাৰাপ হৈ পৰে।
- ব্যাখ্যা: চিকিৎসকে বুজাব বিচাৰে—যদি ৰোগ সময়তে আগবঢ়াই চিকিৎসা কৰা নহয়, তেন্তে সেয়া দুৰাৰোগ্য বা বিপজ্জনক ৰূপ লৈ জীৱন বিঘ্নিত কৰিব পাৰে। কু-সংস্কাৰ ভয়ত ৰোগ লুকুৱাই ৰখা মানেই নৰ্ত্তমানত আৰ্থিক/মানসিক কষ্টৰ লগতে ভবিষ্যতে ভয়ংকৰ পৰিণামৰ কাৰণ।
৫। মালতীয়ে শৈলবালাক চেণ্ডেল শুঙাবলৈ উদ্যত হওঁতে প্ৰধান শিক্ষয়িত্ৰীই কি বুলি বাধা দিছিল?
উত্তৰ: প্ৰধান শিক্ষয়িত্ৰীয়ে বাধা দি কৈছিল, “নাই! চেণ্ডেল লগাবানে? বনৌষধি বা ডাক্তৰৰ পৰামৰ্শ নথাকৈ এনে কাম নকৰিবা।” (অথবা অনুৰূপ ভাষাত—চেণ্ডেল-ভগৱানৰ অপব্যৱহাৰ নকৰিবা; চিকিৎসা পোৱাটো অতীব জৰুৰী।)
৬। দলত আলোচনা কৰি লিখা। উপযুক্ত সময়ত বেমাৰৰ চিকিৎসা নকৰিলে পৰিণাম কি হ’ব পাৰে?
উত্তৰ: উপযুক্ত সময়ত চিকিৎসা নকৰিলে—ৰোগটি দুৰাৰোগ্য হৈ পৰিব পাৰে, ৰোগীৰ শাৰীৰিক অৱস্থা খাৰাপ হব, সময়ত সাহায্য নাপালে অদৃশ্য বিপদ (জীৱন হানি, স্থায়ী অসামৰ্থ্য, সমাজ-আৰ্থিক সমস্যাৰ সৃষ্টি) ঘটিব পাৰে। লগতে পৰিয়ালৰ মানসিক আৰু আৰ্থিক দুৰ্ঘটনাও বৃদ্ধি পাৰিব।
পৃষ্ঠা ৪৮: খ – ভাষা অধ্যয়ন (ব্যাৱহাৰিক ব্যাকৰণ)
৭। তলৰ সম্বন্ধবাচক শব্দকেইটা ভাঙি দেখুওৱা —
- মাৰা — মা + ৰা
- ভায়েৰ — ভাই + এৰ
- ভনীয়েৰা — ভনী + এৰা
- খুড়ীয়েকক — খুৰী + অক + ক
পৃষ্ঠা ৪৯: খ – ভাষা অধ্যয়ন (অৱশিষ্ট)
৮। বাওঁফালে দিয়া শব্দবোৰৰ লগত সোঁফালে থকা নির্দিষ্টতাবাচক প্রত্যয়বোৰ মিলোৱা।
- পাণ — খিলা
- বৰী — খন
- ল’ৰা — টো
- ছোৱালী — জনী
- মহিলা — গৰাকী
৯। ‘চোৱাচোন! ফুলবোৰ কিমান সতেজ আৰু জীপাল!’ — এই বাক্যটিত থকা ‘জীপাল’ শব্দটো কেনেকৈ গঠিত হৈছে, তেনেদৰে তলৰ শব্দবোৰ গঠন কৰা —
- ৰস — ৰসাল
- ভয় — ভয়াল
- উম — উমাল
- খং — খঙাল
পৃষ্ঠা ৫০: গ – জ্ঞান সম্প্ৰসাৰণ
১০। নাটিকাখনিৰ প্ৰথম দৃশ্যৰ লগত থকা ছবিখন চোৱা আৰু ছবিখনত দেখা কথাখিনি বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰ: ছবিখনত এখন গাঁৱৰ সন্ধ্যা/বকুল গছৰ তলৰ দৃশ্য; মালতী, শৈলবালা, হুনমিলি আদি ল’ৰা-ছোৱালী বকুল ফুল বুটলি আছে; কুকুৰ আৰু চৰাই দেখা যায়; ওচৰত গাঁওঘৰ নিৰ্ব্বৰ পৰিবেশৰ চিহ্ন দেখা যায়।
১১। (নছোৱা নং—টো) — (পাঠত থকা নম্বৰিং অনুসৰি প্রশ্ন ১১ নাথাকিলে ওৰ্ত নাই)
১২। তোমাৰ গাঁও বা ওচৰ-চুবুৰীয়াই এনেধৰণৰ সমস্যা (সৰ্প দংশন, জণ্ডিচ, বসন্ত) আদিত পৰিলে তুমি কেনে ধৰণে মতামত আগবঢ়াবা আৰু কি ধৰণে সহায় কৰিবা কোৱা।
উত্তৰ: মই প্ৰথমে পেৰামাগত বা আঞ্চলিক ওজাই-ফুঁকা/জৰা-ফুঁকা পৰামৰ্শৰ পৰিৱৰ্তে ততালিকে অধিকাৰিক স্বাস্থ্য কেন্দ্ৰ বা চিকিৎসালয়লৈ ল’ব বুলি ক’ম। ১০৮/১০১ সদ্য-সহায় নম্বৰ বা স্থানীয় স্বাস্থ্যকৰ্মীক ফোন কৰিম, ততক্ষণত প্ৰথমিক সহায় (পজিশনিং, ক্ষত ধোৱা, বিষৰ বিৰুদ্ধে প্ৰয়োজনীয় প্ৰাথমিক পদক্ষেপ) আগবঢ়াম, আৰু ৰোগীক দ্রুত চিকিৎসালয়লৈ নিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰিম। লোক-নিন্দা বা কু-সংস্কাৰত ভৰসা নকৰিব বুলি উপদেশ দিম।
পৃষ্ঠা ৫০: ঘ – প্ৰকল্প
১৩। তুমি ভাওনা, ভ্ৰাম্যমাণ থিয়েটাৰ, দূৰদৰ্শনৰ নাটক বা ধাৰাবাহিক দেখি আনন্দ লভা নাটকসমূহৰ এখন তালিকা প্ৰস্তুত কৰা।
(টোকা: ব্যক্তিগত উত্তৰ — উদাহৰণ):
- ‘বিহুৰ বতৰা’ (স্থানীয় ভাওনা)
- ‘মাজুলী নাট্য’ (ভ্ৰাম্যমাণ থিয়েটাৰ)
- ‘দূৰদৰ্শন নাটক — স্থানীয় শৈক্ষিক নাট্য’
(তুমি নিজ অভিৰুচি অনুসৰি তালিকা পূৰ্ণ কৰিবা।)