অধ্যায় ২: খাদ্য
1.ভেবেলাৰ ভোগ
2.আলহীলৈ মাছ ,
Chapter -2, Class-3, SEBA, New Book, Assamese medium
6
পৃষ্ঠা ২৩
ক্ৰিয়া-কলাপ
পাঠভিত্তিক
১। আলোচনা কৰোঁ আৰু লিখোঁ আহা –
ক) ভেবেলাই কি দোমাহীত শহুৰেকৰ ঘৰলৈ বুলি ওলাইছিল?
উত্তৰ: ভেবেলাই মাঘী দোমাহীত শহুৰেকৰ ঘৰলৈ বুলি ওলাইছিল।
খ) ভেবেলাই কেতিয়া শহুৰৰ ঘৰ পাইছিল?
উত্তৰ: ভেবেলাই আবেলি পৰত শহুৰৰ ঘৰ পাইছিল।
গ) ভেবেলাই শহুৰ-শাহুয়েকক আঁতি-গুৰি মাৰি কি কৈছিল?
উত্তৰ: ভেবেলাই শহুৰ-শাহুয়েকক আঁতি-গুৰি মাৰি ঘৰৰ খবৰ কৈছিল।
ঘ) ভেবেলাই টিঙনা-ঘৰত কিয় সোমোবলগীয়া হৈছিল?
উত্তৰ: ভেবেলাই সৰহকৈ খাই পেটত টান ধৰাত মান বচাবলৈ টিঙনা-ঘৰত সোমোবলগীয়া হৈছিল।
২। তলৰ প্ৰশ্নসমূহৰ শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিয়াই সঠিক চিনটো পূৰ কৰা।
* ভেবেলাই-
(ক) টেকেলিৰ পানী খাইছিল।
(খ) লোটাৰ পানী খাইছিল।
(গ) বাটিৰ পানী খাইছিল।
(ঘ) কলহৰ পানী খাইছিল।
উত্তৰ – (ঘ) কলহৰ পানী খাইছিল।
* ভেবেলাই দোমাহীত শহুৰেকৰ ঘৰলৈ যাওঁতে ভাৰ বান্ধি-
(ক) দৈৰ টেকেলি আৰু গুৰৰ টেকেলি
(খ) দৈৰ টেকেলি আৰু কলৰ আষি
(গ) গুড়ৰ টেকেলি আৰু কলৰ আষি
(ঘ) গুড়ৰ টেকেলি আৰু পানীৰ কলহ
উত্তৰ – (গ) গুড়ৰ টেকেলি আৰু কলৰ আষি
৩। তলৰ যিটো বাক্যই কাষৰ বাকচত দিয়া পদ্যত ব্যৱহাৰ হোৱা বাক্যাংশৰ অৰ্থ প্ৰকাশ কৰিছে, তাৰ লগত মিলোৱা।
* ক’লে আঁতি-গুৰি মাৰি – শিক্ষকে পাঠটো আদিৰ পৰা অন্তলৈ বুজাই দিলে।
* ভাৰ কৰি নিলে – খেতিয়কজনে কাণ-মাৰিৰে ডাঙৰি কঢ়িয়াইছে।
* একে কোবে গৈ – বান্দৰটো চকুৰ পচাৰতে গছত উঠিল।
* পেট ধৰিলে টান (মূল পাঠত: পেটত ধৰিলে টান) – ভোজত দঁকচি খাই কণবাপু গেৰেউ-গেঁথেউ হ’ল।
* হেৰাল মুখৰ মাত (মূল পাঠত: হেৰাল মুখৰ কথা) – বাটৰুৱাজনে সন্মুখত বাঘ দেখি আচৰিত হ’ল।
পৃষ্ঠা ২৪
৪। লিখোঁ আহা –
ক) ভেবেলাই শহুৰেকৰ ঘৰত কি কি খাইছিল, তাৰ নামবোৰ লিখা।
উত্তৰ: ভেবেলাই শহুৰেকৰ ঘৰত চিৰা, দৈ, জুলীয়া গুড়, চুঙা পিঠা, তিল পিঠা, ঘিলা পিঠা, ফেনী পিঠা, তেল পিঠা, লাড্ডু, পৰমান, টেকেলি পিঠা, মুঠিয়া পিঠা, টোপোলা পিঠা, সুতুলি পিঠা, সান্দহ আৰু কৰাই খাইছিল।
খ) ভেবেলাই সৰহকৈ খোৱাৰ ফলত কি হ’ল? আৰু তাৰপৰা তেওঁ কেনেকৈ ৰক্ষা পৰিছিল?
উত্তৰ: ভেবেলাই সৰহকৈ খোৱাৰ ফলত পেটত টান ধৰিছিল। তাৰপৰা ৰক্ষা পৰিবলৈ তেওঁ একে কোবে গৈ টিঙনা-ঘৰত সোমাইছিল।
৫। পদ্যটোৰ আলমত কাহিনীভাগ লিখা-
উত্তৰ: ভেবেলা নামেৰে এজন মানুহ আছিল। তেওঁ মাঘ বিহুত গুড়ৰ টেকেলি আৰু কলৰ আষি ভাৰ কৰি লৈ শহুৰেকৰ ঘৰলৈ গৈছিল। আবেলি ঘৰ পোৱাৰ পাছত, শহুৰ-শাহুৱেকে তেওঁক আথে-বেথে চিৰা-দৈ, গুড় আৰু বিধে বিধে পিঠা-পনা খাবলৈ দিলে। ভেবেলাই মূৰ নুতুলি সকলোবোৰ খালে। সৰহকৈ খোৱাৰ ফলত তেওঁৰ পেটত টান ধৰিল আৰু মান বচাবলৈ তেওঁ টিঙনা-ঘৰত সোমালগৈ।
ভাষা অধ্যয়ন
৬। শব্দৰ লগত অৰ্থ লগত আচঁ টানি মিলাওঁ আহা-
* বাটকুৰি বাই – বহু দূৰ বাট খোজকাঢ়ি যোৱা
* আথে-বেথে – আদৰেৰে
* টিঙনা-ঘৰ – পাইখানা
* খবৰ – বাতৰি
* আঁতিগুৰি – আগ-গুৰি
পৃষ্ঠা ২৫
৭। শব্দ গঠন কৰি লিখোঁ আহা-
(নিৰ্দেশনা অনুসৰি ছবিৰ তলত শব্দবোৰ হ’ব)
* তেল – শেল
* তিল – শিল
* ঘৰ – শৰ
* কৰাই – শৰাই
৮। চৰাইটোৰ পেটত থকা শব্দৰে তলৰ বাক্যবোৰ পূৰোৱা-
(শব্দ: ফচল, জুলীয়া, দোমাহী, ভাৰ)
* ক) ব’হাগৰ দোমাহীত গৰুক গা ধুৱাই।
* খ) বাটৰুৱাজনে মূৰত ভাৰ লৈ গৈছে।
* গ) ভেবেলাই খেতিৰ ফচল ল’লে।
* ঘ) মৌ এবিধ জুলীয়া পদাৰ্থ।
৯। থকা ছন্দযুক্ত শব্দ লৈ কবিতাটো সম্পূৰ্ণ কৰোঁ আহা-
(শব্দ: বল, পাম, খাম)
* যদি খোৱা গাখীৰ বল
* তেহে পাবা দেহাত বল
* মামাৰ ঘৰলৈ যাম
* মামাৰ বাৰীত পাম
* উদৰ পূৰাই খাম
* আম কঁঠাল জাম
পৃষ্ঠা ২৬
১০। ছবিৰ তলত থকা শব্দবোৰৰ লগত খাপখোৱাকৈ বাকচত থকা শব্দবোৰ লিখা-
(শব্দ: থোক, শীহ, থোপা, আষি)
* কলৰ – আষি
* ধানৰ – শীহ
* তামোলৰ – থোক
* আঙুৰৰ – থোপা
জ্ঞান-সম্প্ৰসাৰণ
১১। ভাবি লিখা-
* …তোমালোকৰ ঘৰত পালন কৰা এটা উৎসৱৰ নাম লিখা আৰু সেই উৎসৱ উপলক্ষে তোমালোকৰ ঘৰত কি কি খাদ্য-সামগ্ৰী প্ৰস্তুত কৰা তাৰে এখন তালিকা তৈয়াৰ কৰা।
উত্তৰ: আমাৰ ঘৰত পালন কৰা এটা উৎসৱ হ’ল ব’হাগ বিহু। সেই উৎসৱত আমাৰ ঘৰত তিল পিঠা, ঘিলা পিঠা, সুতুলি পিঠা, নাৰিকলৰ লাড়ু, সান্দহ, চিৰা, দৈ, আৰু গুড় প্ৰস্তুত কৰা হয়।
১২। অনুমান কৰি কোৱা-
* …ভেবেলাই খেতিত কি কি ফচল ফলায়?
উত্তৰ: ভেবেলাই খেতিত ধান, মাহ, সৰিয়হ, কুঁহিয়াৰ আৰু কল আদিৰ ফচল ফলায়।
১৩। ভাবোঁ আৰু লিখোঁ আহা-
* ক) প্রয়োজনতকৈ অধিক খালে তোমাৰ কি কি অসুবিধা হ’ব পাৰে?
উত্তৰ: প্রয়োজনতকৈ অধিক খালে মোৰ পেটৰ বিষ, বদহজম, উশাহ লোৱাত কষ্ট আৰু বমি আদি অসুবিধা হ’ব পাৰে।
* খ) …তুমি কাৰোবাৰ ঘৰলৈ গ’লে কি কি লৈ যোৱা লিখা।
উত্তৰ: মই কাৰোবাৰ ঘৰলৈ গ’লে মিঠাইৰ টোপোলা বা ফল-মূল লৈ যাওঁ।
* গ) …তুমি বাৰু কাৰ কাৰ ঘৰলৈ যোৱা, লিখা।
উত্তৰ: মই মোৰ আইতাৰ ঘৰ, মোমাইৰ ঘৰ, পেহীৰ ঘৰ আৰু বন্ধু-বান্ধৱীৰ ঘৰলৈ যাওঁ।
পৃষ্ঠা ২৭
১৪। তলৰ বাচন-বৰ্তনবোৰলৈ মন কৰা। কোনটো কি কামত ব্যৱহাৰ হয় কওঁ আহা-
* কাঁহী / বান-কাঁহী: ভাত খাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
* বটা: আলহীক তামোল-পাণ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
* কলহ: পানী থ’বলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
* বাটি / বান-বাটি: আঞ্জা, দাইল বা জুলীয়া বস্তু খাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
* শৰাই: দেৱতাক নৈবেদ্য দিবলৈ বা কোনো মান্যজনক সন্মান জনাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
১৫। জানো আহা-
* কোনটো দিন ব’হাগ মাহৰ দোমাহী?
(ক) ব’হাগ মাহৰ প্ৰথম দিনটো
(খ) জেঠ মাহৰ শেষৰ দিনটো
(গ) চ’তৰ শেষৰ দিনটো
(ঘ) চ’তৰ প্ৰথম দিনটো
উত্তৰ – (গ) চ’তৰ শেষৰ দিনটো
পৃষ্ঠা ২৮
১৬। তোমাৰ প্ৰিয় খাদ্যবস্তুৰ কাষত… সেইবোৰ কিয় ভাল লাগে কোৱা –
* (এই উত্তৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ নিজা পছন্দ অনুসৰি হ’ব। উদাহৰণস্বৰূপে:)
উত্তৰ: মোৰ প্ৰিয় খাদ্য গাখীৰ। কাৰণ গাখীৰ খালে শৰীৰত শক্তি হয় আৰু ই স্বাস্থ্যৰ বাবে উপকাৰী।
১৭। তলৰ ছবিখন চাই কি বুজিছা কোৱা-
উত্তৰ: ছবিখনত কুঁহিয়াৰৰ পৰা গুড় প্ৰস্তুত কৰাৰ বিভিন্ন পৰ্যায় দেখুওৱা হৈছে।
* (ক) ছবিখনত এজন মানুহে কুঁহিয়াৰ কাটি আছে।
* (খ) ছবিখনত গৰুৰ সহায়ত কুঁহিয়াৰ পেৰি ৰস উলিওৱা হৈছে।
* (গ) ছবিখনত কুঁহিয়াৰৰ ৰস পগাই থকা হৈছে।
* (ঘ) ছবিখনত পগোৱা ৰস (গুড়) টেকেলিত ভৰোৱা হৈছে।
হাতে-কামে কৰোঁ আহা
১৮। কাগজ সমানে ভাঁজ দি কাটি লৈ ছবিত দেখুৱাৰ দৰে সাজি আঠা লগোৱা—
(এইটো হাতে-কামে কৰা এটা প্ৰকল্প। ইয়াত কোনো প্ৰশ্ন-উত্তৰ নাই।)
ক্ৰিয়া-কলাপ
পাঠভিত্তিক
১। আলোচনা কৰোঁ আৰু লিখোঁ আহা-
(ক) সৰুকণে মূৰত কি লৈ মাছলৈ গৈছিল?
উত্তৰ: সৰুকণে মূৰত পিঠিয়াটো লৈ মাছলৈ গৈছিল।
(খ) সাধুটোত পোৱা মাছকেইবিধৰ নাম কি কি?
উত্তৰ: সাধুটোত পোৱা মাছকেইবিধৰ নাম হ’ল- শ’ল, বৰালি আৰু পুঠি মাছ।
(গ) সৰুকণে মনত কি আশা লৈ বৰশী বাবলৈ গৈছিল?
উত্তৰ: সৰুকণে আলহীক শ’ল বা বৰালি মাছেৰে (অৰ্থাৎ প্ৰকাণ্ড মাছ এটাৰে) ভাত এসাঁজ খুৱাবৰ আশা লৈ বৰশী বাবলৈ গৈছিল।
(ঘ) সৰুকণে বৰশী বাই কেইটা পুঠিমাছ পাইছিল?
উত্তৰ: সৰুকণে বৰশী বাই এঘাৰটা পুঠিমাছ পাইছিল।
(ঙ) বগলীকেইটাই কিয় চোপ লৈ আছিল?
উত্তৰ: বগলীকেইটাই খালৈটোত থকা পুঠিমাছবোৰ খাবলৈ চোপ লৈ আছিল।
পৃষ্ঠা ৩১
২। তলৰ শব্দবোৰ অৰ্থৰ লগত আঁচ টানি মিলাও আহা-
* গাধৈ – ভঁৰাল ঘৰৰ বেৰৰ বাহিৰৰ অংশ
* পিঠীয়া – পিঠিত লোৱা জাপি
* খালৈ – মাছ থোৱা এবিধ পাত্ৰ
* চোপ লোৱা – খাপ দিয়া
* টুপাই – বৰশীত টোপ লগোৱা কাৰ্য
৩। বাক্য ৰচনা কৰা-
* বিল: আমাৰ গাঁৱৰ বিলখনত বহুতো মাছ আছে।
* আলহী: আজি আমাৰ ঘৰলৈ আলহী আহিল।
* খালৈ: দেউতাই মাছ মাৰি খালৈ ভৰাই আনিলে।
পৃষ্ঠা ৩২
খ) শব্দবোৰ পঢ়ো আহা-
(এইটো পঢ়াৰ বাবে দিয়া হৈছে: খণ্ড, দণ্ড, ঠাণ্ডা, কাণ্ড, ভেণ্ডি, প্ৰকাণ্ড, পণ্ডিত, মণ্ডপ, বণ্টন, কণ্টক, বেডমিন্টন, আটলান্টিক।)
৪। বাক্য সাজি লিখোঁ আহা- (পৃষ্ঠাটোত এই ক্ৰিয়া-কলাপৰ নম্বৰ পুনৰ ‘৪’ দিয়া আছে)
* মই – অমিতা – আনিছোঁ। – মই অমিতা আনিছোঁ।
* তুমি – অমিতা – আনিছা। – তুমি অমিতা আনিছা।
* আপুনি – অমিতা – আনিছে। – আপুনি অমিতা আনিছে।
* তেওঁ – অমিতা – আনিছে। – তেওঁ অমিতা আনিছে।
* তই – অমিতা – আনিছ। – তই অমিতা আনিছ।
* সৰুকণে – বৰশী – বাই আছে। – সৰুকণে বৰশী বাই আছে।
* মই – বৰশী – বাই আছোঁ। – মই বৰশী বাই আছোঁ।
* তুমি – বৰশী – বাই আছা। – তুমি বৰশী বাই আছা।
* আমি – বল – খেলোঁ। – আমি বল খেলোঁ।
* তোমালোকে – বল – খেলা। – তোমালোকে বল খেলা।
* সিহঁতে – বল – খেলে। – সিহঁতে বল খেলে।
পৃষ্ঠা ৩৩
জ্ঞান-সম্প্ৰসাৰণ
৫। পাঠটোত পোৱা মাছ তিনিবিধৰ বাহিৰে আন কি কি মাছৰ নাম জানা…
* মাছবোৰৰ নাম: (উদাহৰণ) ৰৌ, ইলিচ, গৰৈ, কাৱৈ, মাগুৰ, শিঙি।
* বাকলি থকা: ৰৌ, ইলিচ, গৰৈ, কাৱৈ।
* বাকলি নথকা: মাগুৰ, শিঙি।
৬। উত্তৰ লিখা-
* (ক) সৰুকণে মাছ ধৰিবলৈ বৰশী লৈ গৈছিল। বৰশীৰ বাহিৰে আৰু কি কি সঁজুলিৰে মাছ ধৰিব পাৰি?
উত্তৰ: বৰশীৰ বাহিৰে জাল, পল, জুলুকি, খোকা, চেপা আদি সঁজুলিৰে মাছ ধৰিব পাৰি।
* (খ) বগলীৰ বাহিৰে আন কি কি চৰায়ে মাছ ধৰি খায়?
উত্তৰ: বগলীৰ বাহিৰে মাছোৰোকা, শেন, পানীকাউৰী আদিয়ে মাছ ধৰি খায়।
৭। তলত দিয়া দফাটো পঢ়া আৰু সিপিঠিত দিয়া প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ লিখা-
(এই পৃষ্ঠাত দফাটো দিয়া হৈছে, প্ৰশ্নবোৰ পৰৱৰ্তী পৃষ্ঠাত আছে।)
পৃষ্ঠা ৩৪
(৭ নং ক্ৰিয়া-কলাপৰ প্ৰশ্নোত্তৰ)
* ক) খাদ্য-তালিকা মতে আজিৰ খাদ্য কি আছিল?
উত্তৰ: খাদ্য-তালিকা মতে আজিৰ খাদ্য আছিল সেউজীয়া শাক-পাচলি আৰু দাইল।
* খ) ৰান্ধনীয়ে পাচলি ক’ৰপৰা তুলি আনি ৰান্ধিছিল?
উত্তৰ: ৰান্ধনীয়ে পাচলি ‘পোষণ বাগিচা’ৰ পৰা তুলি আনি ৰান্ধিছিল।
* গ) ৰান্ধনীয়ে বাগিচাখনৰ পৰা কি কি পাচলি তুলি আনিছিল?
উত্তৰ: ৰান্ধনীয়ে বাগিচাখনৰ পৰা পুৰৈ শাক, ভেণ্ডি আৰু ধুন্দুলি তুলি আনিছিল।
* ঘ) তেওঁলোকে কিয় ৰ’দত বহি খোৱাৰ কথা আলচ কৰিছিল?
উত্তৰ: সেইদিনা বৰ ঠাণ্ডা পৰিছিল, সেয়ে তেওঁলোকে ৰ’দত বহি খোৱাৰ কথা আলচ কৰিছিল।
* ঙ) তেওঁলোকে বিজ্ঞানৰ শিক্ষকক কি সুধিবলৈ থিৰাং কৰিছিল?
উত্তৰ: তেওঁলোকে ফলকখনত দেখা ‘কেলৰি’ শব্দটোৰ অৰ্থ কি, সেই বিষয়ে
বিজ্ঞানৰ শিক্ষকক সুধিবলৈ থিৰাং কৰিছিল।
প্ৰকল্প
৮। মাছ ক’ত ক’ত পায়? তথ্য সংগ্ৰহ কৰি তাৰে এখন তালিকা প্ৰস্তুত কৰা।
উত্তৰ: মাছ পোৱা ঠাইবোৰ হ’ল-
* নৈ
* বিল
* পুখুৰী
* জান-জুৰি
* সাগৰ