Class 3, Environment Chapter 5, বাগিচালৈ যাওঁ বলা, SEBA New Book
পৃষ্ঠা ২৯:
কওঁ আহা-
* প্ৰশ্ন: প্ৰণৱ, আৰতি, জেনিফাৰ আৰু ছাজিদাই বাগিচাত কি কি গছ দেখা পাইছিল?
* উত্তৰ: প্ৰণৱ, আৰতি, জেনিফাৰ আৰু ছাজিদাই বাগিচাত বকুল গছ (বৃক্ষ), গোলাপ, নাৰ্জী, জবা, খৰিকাজাঁই (গুল্ম), পুৰৈ শাক, লাউ (লতা) আৰু ঘাঁহ (তৃণ) আদি গছ-গছনি দেখা পাইছিল।
ক্ৰিয়া-কলাপ ১
* প্ৰশ্ন: তোমাৰ বিদ্যালয় আৰু ঘৰৰ চৌপাশে থকা উদ্ভিদবোৰ নিৰীক্ষণ কৰা। কি দেখিছা? সকলোবোৰ উদ্ভিদ দেখিবলৈ একেইনে?
* উত্তৰ: নহয়, সকলোবোৰ উদ্ভিদ দেখিবলৈ একে নহয়। কিছুমান ওখ, কিছুমান চাপৰ আৰু কিছুমান বগাই যোৱা।
* প্ৰশ্ন: তুমি দেখা উদ্ভিদবোৰক গঠন অনুযায়ী শ্ৰেণীবিভক্ত কৰা-
* উত্তৰ: (ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে নিজৰ পৰিৱেশত দেখা উদ্ভিদৰ নাম লিখিব। পাঠত উল্লেখ থকা উদাহৰণসমূহ হ’ল-)
* ওখ আৰু ঠাল-ঠেঙুলিযুক্ত (বৃক্ষ) – বকুল, আম, কঁঠাল, জামু, আঁহত
* চাপৰ আৰু জোপোহা (গুল্ম) – গোলাপ, নাৰ্জী, জবা, খৰিকাজাঁই, ডালিম, নেমু, জেতুকা
* গা-গছ লেহুকা আৰু বগাই যোৱা (লতা) – পুৰৈ শাক, লাউ, পাণ, জালুক, ভেদাইলতা, ৰঙালাউ, তৰমুজ
* গা-গছ সৰু আৰু কোমল (তৃণ) – ঘাঁহ, দুৱৰিবন, ধান, বাঁহ
পৃষ্ঠা ৩০:
ক্ৰিয়া-কলাপ ২
* প্ৰশ্ন: বছৰৰ সকলো সময়ত সকলো ধৰণৰ শাক-পাচলিৰ খেতি কৰা হয়নে? শিক্ষকৰ সহায় লৈ তলৰ তালিকাখন প্রস্তুত কৰা-
* উত্তৰ: (এইটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে দিয়া হৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে-)
* বাৰিষা কালত কৰা খেতি – জিকা, ভোল, কোমোৰা, বেঙেনা, তিয়ঁহ।
* খৰালি কালত কৰা খেতি – ফুলকবি, বন্ধাকবি, বিলাহী, মটৰ, ওলকবি, পালেং।
পৃষ্ঠা ৩১:
ক্ৰিয়া-কলাপ ৩
* প্ৰশ্ন: তোমালোকৰ অঞ্চলত ঔষধি গুণ থকা কি কি উদ্ভিদ আছে নামবোৰ লিখি এখন তালিকা প্ৰস্তুত কৰা।
* উত্তৰ: (ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে নিজৰ অঞ্চলত পোৱা উদ্ভিদৰ নাম লিখিব। পাঠত উল্লেখ থকা কিছুমান উদাহৰণ হ’ল-)
* নিম, ছালকুঁৱৰী, তুলসী, নৰসিংহ, মানিমুনি, ভেদাই লতা, মচন্দৰি, দুপৰ টেঙা, পদিনা।
কৰি চাওঁ আহা-
* প্ৰশ্ন: গছপুলিটোৰ মাটিৰ ওপৰত থকা অংশটোৰ নাম কি?
* উত্তৰ: গছপুলিটোৰ মাটিৰ ওপৰত থকা অংশটোৰ নাম হ’ল গা-গছ বা কাণ্ড।
* প্ৰশ্ন: গছপুলিটোৰ মাটিৰ তলত সোমাই থকা অংশটোৰ নাম কি?
* উত্তৰ: গছপুলিটোৰ মাটিৰ তলত থকা অংশটো হ’ল শিপা।
লিখোঁ আহা-
* প্ৰশ্ন: ডাঙৰ গছ এজোপা উভালিবলৈ চেষ্টা কৰা। পাৰিবানে? যদি নোৱাৰা কিয়?
* উত্তৰ: নোৱাৰোঁ। কাৰণ গছৰ শিপাই মাটিত খামুচি ধৰি গছজোপাক থিয় হৈ থকাত সহায় কৰে, সেয়েহে ডাঙৰ গছ সহজে উভালিব নোৱাৰি।
পৃষ্ঠা ৩২:
লিখোঁ আহা-
* প্ৰশ্ন: তলত দিয়া উদ্ভিদৰ পাতবোৰ চিনাক্ত কৰি নামবোৰ লিখা-
* উত্তৰ:
* ওপৰৰ শাৰী (বাওঁফালৰ পৰা): পালেং, মানিমুনি, তেজপাত, কলপাত
* মাজৰ শাৰী (বাওঁফালৰ পৰা): টকৌ পাত, দুৱৰিবন, ধনিয়া, নৰসিংহ
* তলৰ শাৰী (বাওঁফালৰ পৰা): মধুৰি পাত, কচু পাত, কঁঠাল পাত, জবা পাত
* প্ৰশ্ন: এই পাতবোৰ কি কি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয় শিক্ষক-শিক্ষয়িত্ৰীৰ পৰা বহলাই জানি লোৱা।
* উত্তৰ: (এইটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে দিয়া হৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে-)
* পালেং, মানিমুনি, ধনিয়া, নৰসিংহ, কচু পাত আদি খাদ্য হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
* তেজপাত ৰন্ধনত মচলা হিচাপে ব্যৱহাৰ হয়।
* কলপাত আৰু টকৌ পাত বিভিন্ন সামগ্ৰী ঢাকিবলৈ বা φαγη (ভোজন) কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
পৃষ্ঠা ৩৩:
ক্ৰিয়া-কলাপ ৪
* প্ৰশ্ন: সকলোবোৰ পাত দেখাত একেইনে? পাতবোৰৰ আকাৰ-আকৃতি আৰু ৰং চিনাক্ত কৰি তলৰ তালিকাখন পূৰ কৰা-
* উত্তৰ: (এইটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে দিয়া হৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে-)
* কি গছৰ পাত – কলপাত, পাতৰ আকৃতি – দীঘল, পাতৰ ৰং – সেউজীয়া
* কি গছৰ পাত – পদুম, পাতৰ আকৃতি – ঘূৰণীয়া, পাতৰ ৰং – সেউজীয়া
* কি গছৰ পাত – আম, পাতৰ আকৃতি – দীঘল, পাতৰ ৰং – সেউজীয়া
কৰি চাওঁ আহা- (পাতৰ সাঁচ)
* প্ৰশ্ন: এতিয়া পাতৰ সাঁচটো ভালদৰে লক্ষ্য কৰা আৰু কি দেখিলা কোৱা।
* উত্তৰ: পাতখিলাৰ সাঁচটোত আমি পাতৰ সিৰা-উপসিৰাবোৰ দেখা পালোঁ।
পৃষ্ঠা ৩৪:
লিখোঁ আহা-
* প্ৰশ্ন: তলৰ ছবিত থকা ফুলবোৰ চিনাক্ত কৰি ছবিৰ তলে তলে ফুলৰ নাম লিখা-
* উত্তৰ:
* (বাওঁফালৰ পৰা): কপৌ ফুল, গোলাপ, বেলিফুল, নাৰ্জী, পদুম, ডালিয়া
পৃষ্ঠা ৩৫:
ক্ৰিয়া-কলাপ ৫
* প্ৰশ্ন: তোমালোকৰ বিদ্যালয় অথবা ঘৰৰ আশে পাশে কি কি ফুল দেখিছা? গোন্ধ থকা, গোন্ধ নথকা, শীতকালত আৰু বসন্তকালত ফুলা ফুলবোৰ চিনাক্ত কৰি তলৰ তালিকাখন পূৰ কৰা-
* উত্তৰ: (এইটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে দিয়া হৈছে। পাঠত উল্লেখ থকা উদাহৰণসমূহ হ’ল-)
* বসন্তকালত ফুলা – কপৌ, নাহৰ, তগৰ
* শীতকালত ফুলা – ডালিয়া, নাৰ্জী
* গোন্ধ থকা – গোলাপ, শেৱালি, হাছনাহানা, খৰিকাজাঁই
* গোন্ধ নথকা – জবা, ডালিয়া
(প্রকল্প – এইটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে এক কাৰ্যকলাপ।)
পৃষ্ঠা ৩৬:
অনুশীলনী
১। উত্তৰ লিখা-
* (ক) প্ৰশ্ন: এবিধ আৰোহীলতাৰ নাম।
* উত্তৰ: এবিধ আৰোহীলতাৰ নাম হ’ল পাণ (বা জালুক, ভেদাইলতা)।
* (খ) প্ৰশ্ন: চাৰিবিধ বৃক্ষজাতীয় উদ্ভিদৰ নাম।
* উত্তৰ: চাৰিবিধ বৃক্ষজাতীয় উদ্ভিদৰ নাম হ’ল- আম, কঁঠাল, জামু আৰু বকুল।
* (গ) প্ৰশ্ন: দুবিধ গুল্মজাতীয় উদ্ভিদৰ নাম।
* উত্তৰ: দুবিধ গুল্মজাতীয় উদ্ভিদৰ নাম হ’ল- গোলাপ আৰু জবা (বা ডালিম, নেমু)।
* (ঘ) প্ৰশ্ন: বাৰিষা কালত হোৱা দুবিধ শাক-পাচলিৰ নাম।
* উত্তৰ: বাৰিষা কালত হোৱা দুবিধ শাক-পাচলিৰ নাম হ’ল- জিকা আৰু ভোল। (ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে ক্ৰিয়া-কলাপ ২ ৰ পৰা লিখিব পাৰে।)
* (ঙ) প্ৰশ্ন: অসমত পোৱা দুবিধ মূল্যৱান কাঠৰ নাম।
* উত্তৰ: অসমত পোৱা দুবিধ মূল্যৱান কাঠৰ নাম হ’ল- শাল আৰু হোলোং (বা বনচোম, তিতাচপা)।
২। খালী ঠাই পূৰ কৰা-
* (ক) গছে শিপাৰ দ্বাৰা পানী শুহি লয়।
* (খ) মৌ-মাখিয়ে ফুলৰ মৌ চুহি মৌ-চাক তৈয়াৰ কৰে।
* (গ) কপৌ ফুল বসন্ত কালত ফুলে।
* (ঘ) পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ওখ তৃণজাতীয় উদ্ভিদ হ’ল বাঁহ গছ।
* (ঙ) ডালিম গুল্ম জাতীয় উদ্ভিদ।
৩। শুদ্ধ শব্দটোত ‘✓’ চিন দিয়া-
* (ক) বাঁহ গছ গুল্ম / বৃক্ষ / তৃণজাতীয় উদ্ভিদ।
* (খ) বৃক্ষজাতীয় উদ্ভিদৰ গা-গছ বৰ টান / কোমল / ফোঁপোলা।
* (গ) উদ্ভিদে গা-গছ / শিপাৰে মাটিৰপৰা পানী শোষণ কৰে।
* (ঘ) উদ্ভিদৰ গা-গছ / শিপাৰপৰা ডাল-পাত ওলায়।
* (ঙ) ছালকুঁৱৰী তৃণ / গুল্মজাতীয় উদ্ভিদ। (পাঠত দিয়া ‘তৃণ’ৰ সংজ্ঞা—”সৰু আৰু ইহঁতৰ গা-গছ কোমল” – ইয়াৰ লগত ছালকুঁৱৰী মিলি যায়।)
৪। প্ৰশ্ন: আকাৰ আৰু গঠনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি উদ্ভিদৰ ভাগ কেইটা আৰু কি কি?
* উত্তৰ: আকাৰ আৰু গঠনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি উদ্ভিদক চাৰিটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি, যেনে- তৃণ, লতা, গুল্ম আৰু বৃক্ষ।
৫। প্ৰশ্ন: এজোপা উদ্ভিদৰ ছবি আঁকি বিভিন্ন অংশবোৰৰ নাম লিখা।
* উত্তৰ: (এইটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে এটা ছবি অঁকা কাৰ্যকলাপ। পাঠত দিয়া ছবিৰ দৰে শিপা, গা-গছ বা কাণ্ড, পাত, ফুল আৰু ফল আদি অংশবোৰ দেখুৱাব লাগিব।)
৬। প্ৰশ্ন: ‘গছ-গছনি সংৰক্ষণ’ৰ প্ৰতি সজাগতা সৃষ্টিৰ বাবে শ্ল’গান লিখি পোষ্টাৰ তৈয়াৰ কৰা।
* উত্তৰ: (এইটো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে এক সৃষ্টিশীল কাৰ্যকলাপ। উদাহৰণস্বৰূপে, “গছ থাকিলেহে উশাহ থাকিব”, “গছ ৰুৱক, প্ৰাণ বচাওক”।)
*