পাঠ ১০: ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ ভেটি, Class 6, Chapter 10, SEBA New Book, Assamese Medium

Next Chapter 


অনুশীলনী – ১ (পৃষ্ঠা ৮৫)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) ‘বেদ’ মানে কি?
উত্তৰ: সংস্কৃত ভাষাত ‘বেদ’ মানে হ’ল ‘জ্ঞান’।
(খ) গ্রাম কি?
উত্তৰ: ‘গ্রাম’ হ’ল কেইটামান ‘কুল’ বা পৰিয়ালৰ সমষ্টি।
(গ) বৈদিক যুগৰ উল্লেখযোগ্য নাৰী কেইগৰাকীমানৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: বৈদিক যুগৰ কেইগৰাকীমান উল্লেখযোগ্য নাৰী হ’ল- বিশ্বৱাৰা, লোপামুদ্রা, ঘোষ, অপলা আদি।

২) বৈদিক যুগৰ সমাজ ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে এটি টোকা লিখা।
উত্তৰ: বৈদিক যুগৰ সমাজ পিতৃপ্রধান আছিল। পৰিয়াল আছিল আটাইতকৈ সৰু গোট যাক ‘কুল’ বা ‘গৃহ’ বুলি জনা গৈছিল। কেইটামান ‘কুল’ বা পৰিয়ালৰ সমষ্টিৰে ‘গ্রাম’ গঠিত হৈছিল। কেইবাখনো ‘গ্রাম’ লগ লাগি ‘বিশ’ গঠিত হৈছিল আৰু কেইবাখনো ‘বিশ’ লগ লাগি ‘জন’ গঠিত হৈছিল, যি আছিল আটাইতকৈ ডাঙৰ ৰাজনৈতিক আৰু প্ৰশাসনীয় গোট। যদিও সমাজখন পুৰুষপ্রধান আছিল, ধর্মীয় আৰু ৰাজনৈতিক কাম-কাজত মহিলাসকলেও সমানেই অংশ গ্রহণ কৰিছিল।

৩) বেদত উল্লেখ থকা মূল ধাৰণাকেইটা কি কি? লিখা।
উত্তৰ: বেদত উল্লেখ থকা মূল ধাৰণাকেইটা হ’ল
* ধর্ম: অর্থাৎ সৎ পথত থাকি নিজৰ দায়িত্ব আৰু কৰ্তব্য পালন কৰা।
* কর্ম: অর্থাৎ সৎ বা ভাল কৰ্মৰ ফল সদায় ভাল আৰু অসৎ বা বেয়া কৰ্মৰ ফল সদায় বেয়া।
* মোক্ষ: অর্থাৎ আধ্যাত্মিক চিন্তা-চৰ্চাৰ জৰিয়তে জন্ম আৰু মৃত্যুৰ চক্ৰৰপৰা মুক্তি লাভ কৰা।

অনুশীলনী – ২ (পৃষ্ঠা ৮৬)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) জড়বাদৰ প্ৰচাৰক কোন আছিল?
উত্তৰ: জড়বাদৰ প্ৰচাৰক আছিল চার্বাক।
(খ) লোকায়ত বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰ: জড়বাদ সাধাৰণ মানুহৰ মাজত লোকপ্ৰিয় হোৱা কাৰণে ইয়াক লোকায়ত বুলিও জনা যায়।
(গ) কোনে প্রথম জড়বাদৰ ধাৰণা প্ৰকাশ কৰিছিল?
উত্তৰ: ধাৰণা কৰা হয় যে দার্শনিক বৃহস্পতিয়ে প্রথম জড়বাদৰ ধাৰণা প্ৰকাশ কৰিছিল।
(ঘ) জড়বাদৰ মতে জগতৰ সকলো বস্তু কোনকেইটা উপাদানৰ সমষ্টি?
উত্তৰ: জড়বাদৰ মতে মাটি, পানী, অগ্নি আৰু বায়ু হ’ল মূল উপাদান।

অনুশীলনী – ৩ (পৃষ্ঠা ৮৮)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) মহাবীৰ কোন আছিল?
উত্তৰ: মহাবীৰ আছিল জৈন মতবাদৰ প্ৰৱৰ্তৰ্ক আৰু প্ৰচাৰক। তেওঁ জৈন ধৰ্মৰ শেষৰজন অৰ্থাৎ ২৪-তম তীর্থংকৰ আছিল।
(খ) জৈনধর্মত মুঠ কেইজন তীর্থংকৰ আছে? প্রথমজন তীর্থংকৰ কোন আছিল?
উত্তৰ: জৈন ধর্মত মুঠ ২৪ (চৌব্বিশ) জন তীর্থংকৰ থকা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। প্ৰথম তীৰ্থংকৰজনৰ নাম আছিল ঋষভনাথ বা আদিনাথ।

(গ) জৈন ধৰ্মৰ নীতি পাঁচটা কি কি?
উত্তৰ: জৈন ধৰ্মৰ পাঁচটা নীতি হ’ল:
* অহিংসা: কোনো জীৱিত বস্তুৰ অনিষ্ট সাধন নকৰা।
* সত্য: সদায় সঁচা কথা কোৱা।
* অস্তেয়: চুৰি নকৰা।
* ত্যাগ: সম্পত্তি নৰখা।
* ব্রহ্মচার্য: ব্ৰহ্মচাৰী জীৱন-যাপন কৰা।
(ঘ) জৈন ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰা প্ৰাচীন ভাৰতৰ দুগৰাকী ৰজাৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: প্ৰাচীন ভাৰতৰ বিখ্যাত ৰজা বিম্বিসাৰ আৰু অজাতশত্রুৱে জৈন ধর্মত দীক্ষিত হৈছিল।
(ঙ) জৈন ধৰ্মৰ অনুগামীসকলক কি কি দুটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি?
উত্তৰ: জৈন ধৰ্মৰ অনুগামীসকলক দিগম্বৰ আৰু শ্বেতাম্বৰ- এই দুটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি।
(চ) মহাবীৰৰ শিকনিসমূহ প্রাকৃত ভাষাত কি নামেৰে সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে?
উত্তৰ: মহাবীৰৰ শিকনিসমূহ প্রাকৃত ভাষাত ‘অংগ’ নামেৰে সন্নিৱিষ্ট কৰা হৈছে।

২) ভাৰতবৰ্ষৰ আধ্যাত্মিকতাৰ দিশত নতুন চিন্তাধাৰাৰ উন্মেষ ঘটাৰ কাৰণ কি আছিল?
উত্তৰ: ভাৰতবৰ্ষত আধ্যাত্মিকতাৰ নতুন চিন্তাধাৰা জন্ম ল’লে সামাজিক অন্যায়, ধৰ্মীয় আড়ম্বৰ, ব্ৰাহ্মণ্যবাদের প্ৰভাৱ আৰু মানৱতাৰ পতনৰ বিপক্ষে চিন্তনৰে।

৩) বর্ধমান মহাবীৰে সন্ন্যাসী জীৱন-যাপন কৰিবলৈ কিয় মতপোষণ কৰিছিল?
উত্তৰ: বর্ধমান মহাবীৰে ৰাজকুমাৰ হিচাপে জন্ম লাভ কৰিলেও তেওঁ সংসাৰৰ মায়া-মোহৰ প্ৰতি আসক্ত নাছিল। সেয়েহে ৩০ বছৰ বয়সত তেওঁ ঘৰৰপৰা ওলাই গৈ সন্ন্যাসীৰ জীৱন-যাপন কৰিছিল।

অনুশীলনী – ৪ (পৃষ্ঠা ৮৯-৯০)
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) বৌদ্ধধৰ্মৰ প্ৰৱৰ্তক কোন আছিল?
উত্তৰ: গৌতম বুদ্ধ আছিল বৌদ্ধ ধৰ্মৰ প্ৰৱৰ্তক।
(খ) গৌতমবুদ্ধৰ পিতৃপ্রদত্ত নাম কি আছিল?
উত্তৰ: তেওঁৰ (গৌতম বুদ্ধৰ) পিতৃপ্রদত্ত নাম আছিল সিদ্ধার্থ।
(গ) গৌতমবুদ্ধই কোন ঠাইত তপস্যাত বহিছিল?
উত্তৰ: তেওঁ বোধগয়া নামৰ ঠাইত তপস্যাত বহিছিল।
(ঘ) ‘বোধিদ্রুম’ বুলি কোনজোপা গছক কোৱা হয়?
উত্তৰ: যিজোপা আঁহত গছৰ তলত গৌতম বুদ্ধই দিব্যজ্ঞান লাভ কৰিছিল সেই গছজোপাক ‘বোধিদ্রুম’ বুলি জনা যায়।
(ঙ) বৌদ্ধ মতবাদৰ মূল চাৰিটা মহৎ সত্য কি?
উত্তৰ: বৌদ্ধ মতবাদৰ মূল চাৰিটা মহৎ সত্য হ’ল- (ক) পৃথিৱীখন দুখময়, (খ) মানুহৰ আশা-আকাংক্ষাৰপৰা দুখৰ উৎপত্তি হয়, (গ) আশা-আকাংক্ষা দমন কৰি ৰাখিলে মুক্তি সম্ভৱ হয় আৰু (ঘ) সেই মুক্তিৰ বাবে অষ্ট মার্গ বা আঠটা পথ অনুসৰণ কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে।
(চ) বৌদ্ধধৰ্মৰ মূল গ্রন্থখনৰ নাম কি?
উত্তৰ: বৌদ্ধধৰ্মৰ মূল গ্রন্থখনৰ নাম হ’ল ‘ত্রিপিটক’।
(ছ) বৌদ্ধধৰ্মৰ গণশিক্ষাৰ কেন্দ্ৰ তিনিটা কি আছিল?
উত্তৰ: নালন্দা, বিক্রমশীলা, তক্ষশীলা আদি বৌদ্ধ বিহাৰবোৰ বৌদ্ধধৰ্মৰ গণশিক্ষাৰ কেন্দ্ৰ হিচাপে গঢ়ি উঠিছিল।

২) বৌদ্ধ ধৰ্মৰ মূল মতবাদকেইটা বর্ণনা কৰা।
উত্তৰ: বৌদ্ধ ধৰ্মৰ মূল মতবাদ অহিংসা নীতিৰ ওপৰত আধাৰিত। ইয়াৰ মূল হ’ল চাৰিটা মহৎ সত্য আৰু অষ্ট মার্গ। বুদ্ধদেৱে কৈছিল যে এটা ভাল জীৱন-যাপন কৰিবলৈ বলি-বিধান বা যাগ-যজ্ঞৰ প্ৰয়োজন নাই। তেওঁ জাতিভেদ প্ৰথাৰো বিৰোধিতা কৰিছিল। তেওঁৰ মতে, সৎ পথত থাকি সহজ-সৰল জীৱন-যাপন কৰিলেহে মানুহে সুখ-শান্তি লাভ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ বাবে আঠটা পথ বা অষ্ট মার্গ (সৎ চিন্তা, সৎ সিদ্ধান্ত, সৎ বাক্য, সৎ আচৰণ, সৎ কৰ্ম, সৎ চেষ্টা, সৎ স্মৃতি আৰু সৎ ধ্যান) অনুসৰণ কৰিব লাগে।

৩) ভাৰতৰ সভ্যতা-সংস্কৃতিলৈ বৌদ্ধ ধৰ্মৰ অৱদানৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰ: ভাৰতৰ সভ্যতা-সংস্কৃতিলৈ বৌদ্ধ ধৰ্মৰ অৱদান অসীম। পালি ভাষাত লিখা ‘ত্রিপিটক’ আৰু বুদ্ধদেৱৰ পূৰ্বজন্মৰ কাহিনীৰ আধাৰত ৰচিত ‘জাতক কথা’ ইয়াৰ উল্লেখযোগ্য সাহিত্যিক অৱদান। স্থাপত্যৰ ক্ষেত্ৰত সাঁচী, বল্লভী, নালন্দা আদি স্তুপসমূহ, গান্ধাৰ চিত্ৰশিল্প, অজন্তা-ইলোৰাৰ গুহাচিত্ৰসমূহ, আৰু চৈত (প্রার্থনা গৃহ) আৰু বিহাৰ নিৰ্মাণে ভাৰতৰ স্থাপত্যক চহকী কৰিছে।

অনুশীলনী – ৫ (পৃষ্ঠা ৯১)
(ক) জনজাতি বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰ: বিভিন্ন সময়ত পৃথিৱীৰ ভিন্-ভিন্ অঞ্চলৰপৰা মানুহ আহি ভাৰতৰ স্থায়ী বাসিন্দা হোৱাৰ বহু আগৰ পৰাই যিসকল লোকে ইয়াত বাস কৰি আহিছে আৰু বৈদিক সংস্কৃতিৰ সমসাময়িক কালত নিজৰ সুকীয়া পৰিচয় বৰ্তাই চলিছিল, তেওঁলোকক জনজাতি বুলি কোৱা হয়।
(খ) জনজাতিবোৰৰ অতীতৰ বিষয়ে কোনবোৰ উৎসৰপৰা জানিব পাৰো?
উত্তৰ: জনজাতিবোৰৰ অতীতৰ বিষয়ে আমি সাধাৰণ মানুহৰ মুখে মুখে চলি অহা লোক-পৰম্পৰা (যেনে- লোককথা, লোকাচাৰ) আদিৰপৰা জানিব পাৰো।
(গ) ড’নিপ’ল’ৰ উপাসনা কোন জনগোষ্ঠীৰ লোকে কৰে?
উত্তৰ: অৰুণাচলৰ আদি আৰু অসমৰ মিচিং জনজাতিৰ লোকসকলে ড’নিপ’ল’ৰ উপাসনা কৰে।
(ঘ) জনজাতীয় বিশ্বাসে মূলতঃ কাক ঈশ্বৰৰ স্থান দিয়ে?
উত্তৰ: জনজাতীয় বিশ্বাসে মূলতঃ প্রকৃতিক পৱিত্ৰ বুলি গণ্য কৰি ঈশ্বৰৰ স্থান দিয়ে।
(ঙ) মুণ্ডা আৰু চাঁওতাল আদিবাসীসকলে কাক উপাসনা কৰে?
উত্তৰ: মুণ্ডা আৰু চাঁওতাল আদিবাসীসকলে চিংবংগাক বিশ্বৰ সৃষ্টিকর্তা ৰূপত উপাসনা কৰে।

২) ভাৰতৰ জনজাতীয় বিশ্বাসসমূহৰ বিষয়ে চমুকৈ বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰ: ভাৰতবৰ্ষত বৈদিক হিন্দু বিশ্বাসৰ সমান্তৰালভাৱে বহুতো জনজাতীয় বিশ্বাস পদ্ধতিও প্ৰচলিত হৈ আহিছে। এই বিশ্বাসসমূহ মূলতঃ লোক-পৰম্পৰাৰ জৰিয়তে মুখে মুখে চলি আহিছে। জনজাতীয় বিশ্বাসে মূলতঃ প্রকৃতিক পৱিত্ৰ বুলি গণ্য কৰে আৰু প্ৰকৃতিৰ উপাদানসমূহক (যেনে- পাহাৰ, নদী, গছ, জীৱ-জন্তু) দেৱতা ৰূপত পূজা কৰে [cite: উদাহৰণস্বৰূপে, মেঘালয়ৰ মাউল্লাং অৰণ্যক পৱিত্ৰ বুলি গণ্য কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰি তেওঁলোকৰ সৰ্বশক্তিমান বা পৰম সত্ত্বাৰ ধাৰণাও আছে, যেনে- আদি আৰু মিচিং জনগোষ্ঠীৰ ‘ড’নিপ’ল” আৰু মুণ্ডা-চাওঁতালসকলৰ ‘চিংবংগা’।

ভাবি উলিওৱা (পৃষ্ঠা ৯২)
(ক) জৈন ধর্ম ব্যৱসায়ীসকলৰ মাজত কিয় অধিক জনপ্রিয় হৈছিল ভাবি উলিওৱা।
উত্তৰ: জৈন ধৰ্মৰ মূল নীতি হ’ল অহিংসা, অৰ্থাৎ কোনো জীৱিত বস্তুৰ অনিষ্ট সাধন নকৰা। কৃষিকাৰ্যত অনিচ্ছাকৃতভাৱে হ’লেও পোক-পৰুৱা আদিৰ অনিষ্ট হ’ব পাৰে, যিটো অহিংসা নীতিৰ পৰিপন্থী। কিন্তু ব্যৱসায়-বাণিজ্যত তেনে প্ৰত্যক্ষ হিংসাৰ সম্ভাৱনা কম। সেয়েহে হয়তো ব্যৱসায়ীসকলৰ মাজত এই ধৰ্ম অধিক জনপ্ৰিয় হৈছিল।
(খ) জৈন ধর্ম আৰু বৌদ্ধ ধর্মই প্রদান কৰা নীতিসমূহৰ এখন তালিকা প্রস্তুত কৰা। ইয়াৰে কোনকেইটা তুমি তোমাৰ জীৱনত পালন কৰাটো উচিত বুলি ভাবা?
উত্তৰ:
* জৈন ধৰ্মৰ নীতি: জৈন ধৰ্মৰ পাঁচটা মূল নীতি হ’ল- অহিংসা (কোনো জীৱিত বস্তুৰ অনিষ্ট সাধন নকৰা), সত্য (সদায় সঁচা কথা কোৱা), অস্তেয় (চুৰি নকৰা), ত্যাগ (সম্পত্তি নৰখা), আৰু ব্ৰহ্মচার্য (ব্ৰহ্মচাৰী জীৱন-যাপন কৰা)।
* বৌদ্ধ ধৰ্মৰ নীতি (অষ্ট মার্গ): বৌদ্ধ ধৰ্মৰ আঠটা পথ বা অষ্ট মার্গ হ’ল- সৎ চিন্তা, সৎ সিদ্ধান্ত, সৎ বাক্য, সৎ আচৰণ, সৎ কৰ্ম, সৎ চেষ্টা, সৎ স্মৃতি আৰু সৎ ধ্যান।
* (দ্বিতীয় অংশ – ব্যক্তিগত মত): ইয়াৰে অহিংসা, সত্য, অস্তেয় (চুৰি নকৰা), সৎ চিন্তা, সৎ বাক্য, সৎ আচৰণ আৰু সৎ কৰ্ম আদি নীতিসমূহ মোৰ জীৱনত পালন কৰাটো উচিত বুলি ভাবোঁ, কাৰণ এইবোৰে এজন ভাল মানুহ আৰু এখন সুস্থ সমাজ গঢ়াত সহায় কৰে।