অধ্যায় ১১: পানীৰ বিভিন্ন অৱস্থা, Class 6, Science Chapter 11, SEBA New Book, Assamese Medium

Next Chapter 

অনুশীলনী
১. শুদ্ধ উত্তৰৰ গোলটো সম্পূৰ্ণকৈ পূৰ কৰা –
I. মেঘ বা ডাৱৰ সৃষ্টিৰ মূল কাৰণটো হ’ল-
(a) বাষ্পীভবন
(b) ঘনীভবন
(c) অধঃক্ষেপণ
(d) বাষ্পীভৱন বা ঘনীভবন
উত্তৰ: (b) ঘনীভবন 
II. ঘনীভৱনৰ ফলত কি হয়?
(a) পানীৰ পৰা জলীয় বাষ্পলৈ পৰিৱৰ্তন
(b) জলীয় বাষ্পৰ পৰা পানীৰ কণিকা
(c) পানীৰ কণিকাৰ পৰা মেঘ গঠন
(d) মেঘৰ পৰা বৰষুণ
উত্তৰ: (b) জলীয় বাষ্পৰ পৰা পানীৰ কণিকা 
III. বাষ্পীভৱনৰ ফলত কি হয়?
(a) জলীয় বাষ্পৰ পৰা পানী
(b) পানীৰ পৰা জলীয় বাষ্পলৈ পৰিৱৰ্তন
(c) পানীৰ পৰা বৰফলৈ পৰিৱৰ্তন
(d) পানীৰ কণিকাৰ পৰা মেঘ গঠন
উত্তৰ: (b) পানীৰ পৰা জলীয় বাষ্পলৈ পৰিৱৰ্তন 
২. খালীঠাই পূৰ কৰা- 
(I) ৰ’দত তিতা কাপোৰ শুকোৱা প্ৰক্ৰিয়াটো হ’ল ____।
উত্তৰ: বাষ্পীভৱন 
(II) পানীৰ গোটা অৱস্থা হ’ল ____।
উত্তৰ: বৰফ 
(III) বায়ুমণ্ডল অতি ঠাণ্ডা হলে পানীৰ সৰু টোপালবোৰ ____ লৈ পৰিণত হয়।
উত্তৰ: বৰফ 
(IV) আকৃতিৰ পৰিৱৰ্তন নোহোৱা পানীৰ অৱস্থাটোৰ নাম হ’ল ____।
উত্তৰ: গোটা (বা বৰফ) 
(V) ____ প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত নিয়ৰৰ সৃষ্টি হয়।
উত্তৰ: ঘনীভৱন 
৩. তলত দিয়া ঘটনাবোৰ কি প্ৰক্ৰিয়াৰ লগত জড়িত (বাষ্পীভৱন বা ঘনীভবন)?
(I) উত্তপ্ত লোৰ দণ্ড এডালত পানী ছটিয়ালে পানীৰ ভাপ ওলায়।
উত্তৰ: বাষ্পীভৱন 
(II) বৰফযুক্ত ঠাণ্ডা পানী থকা গিলাচৰ পৃষ্ঠত পানীৰ টোপাল জমা হয়।
উত্তৰ: ঘনীভৱন 
(III) মাটিৰ পাত্ৰত বা মাটিৰ পাত্ৰৰ কুলাৰত পানী বা খাদ্য সামগ্ৰী ৰাখিলে বহুদিনলৈ ভালে থাকে।
উত্তৰ: বাষ্পীভৱন (কাৰণ মাটিৰ পাত্ৰৰ পৰা হোৱা বাষ্পীভৱনে শীতলীকৰণ প্ৰভাৱ পেলায়) 
(IV) মাটিৰ কলহৰ পানী, ধাতুৰ পাত্ৰত ৰখা পানীতকৈ শীতল।
উত্তৰ: বাষ্পীভৱন (মাটিৰ কলহৰ পৃষ্ঠৰ পৰা পানীৰ বাষ্পীভৱন হয় বাবে পানী শীতল হৈ থাকে) 
৪. তলৰ উক্তিবোৰৰ কাৰণ ব্যাখ্যা কৰা।
(I) বৰষুণ দি থকা অৱস্থাত বা শীতকালত খিৰিকীবোৰ বন্ধ কৰি গাড়ী এখন চলাই থাকিলে সন্মুখৰ আৰু খিৰিকীৰ আইনাবোৰ ধোঁৱা ধোঁৱা দেখি।
উত্তৰ: গাড়ীৰ ভিতৰত থকা মানুহৰ উশাহৰ লগত ওলোৱা জলীয় বাষ্প, বাহিৰৰ ঠাণ্ডা বতৰৰ ফলত চেঁচা হৈ পৰা আইনাৰ সংস্পৰ্শলৈ আহি ঘনীভূত হয়। এই ঘনীভূত হোৱা পানীৰ সৰু সৰু কণিকাবোৰৰ বাবেই আইনাবোৰ ধোঁৱা ধোঁৱা বা কুঁৱলী পৰা যেন দেখি। 
(II) শীতকালত বৰষুণ কম হয় বা নহয়।
উত্তৰ: শীতকালত উষ্ণতা কম থাকে। উষ্ণতা কম হ’লে বাষ্পীভৱনৰ হাৰো কম হয়। বাষ্পীভৱন কম হোৱাৰ বাবে বায়ুমণ্ডললৈ জলীয় বাষ্প কমকৈ যায়, ফলত মেঘৰ গঠন কম হয়। সেয়েহে শীতকালত বৰষুণ কম হয় বা নহয়। 
(III) তিতা কাপোৰ ইষ্ট্ৰি কৰোঁতে পানীৰ ভাপ ওলায়।
উত্তৰ: ইষ্ট্ৰিটো অতি গৰম হোৱা বাবে ইয়াৰ তাপে তিতা কাপোৰত থকা পানীখিনিক দ্ৰুতগতিত বাষ্পীভৱন ঘটায়। এই বাষ্পীভৱনৰ ফলতে পানীৰ ভাপ (জলীয় বাষ্প) ওলাই আহে। 
(IV) ৰুটী টাৱাত প্রস্তুত কৰিলে ফুলি উঠে।
উত্তৰ: ৰুটী বনাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা আটাত পানী মিহলি হৈ থাকে। যেতিয়া ৰুটীটো গৰম টাৱাত দিয়া হয়, সেই পানীখিনি তাপত জলীয় বাষ্পলৈ ৰূপান্তৰিত হয়। এই জলীয় বাষ্প ওলাই যাবলৈ চেষ্টা কৰোঁতে ৰুটীখন ফুলি উঠে। 
(V) ফেনৰ তলত তিতা কাপোৰ ৰাখিলে শুকায়।
উত্তৰ: ফেনৰ বতাহে বাষ্পীভৱনৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰে। বতাহৰ গতিয়ে কাপোৰৰ পৰা জলীয় বাষ্পবোৰ সোনকালে আঁতৰাই নিয়ে, যাৰ ফলত পানী সোনকালে বাষ্পীভৱন হয় আৰু কাপোৰ শুকায়। 
৫. কাৰণ ব্যাখ্যা কৰা-
(I) ৰিফ্ৰেজাৰত থকা পানীৰ বটল বাহিৰত ৰাখিলে বটলৰ বাহিৰত পানীৰ কণিকা জমা হয়।
উত্তৰ: ৰিফ্ৰেজাৰৰ পৰা উলিওৱা বটলটোৰ পৃষ্ঠভাগ অতি শীতল হৈ থাকে। বায়ুত থকা জলীয় বাষ্প যেতিয়া এই শীতল পৃষ্ঠৰ সংস্পৰ্শলৈ আহে, ই ঘনীভূত হৈ পানীৰ কণিকাত পৰিণত হয়। সেয়েহে বটলৰ বাহিৰত পানীৰ কণিকা জমা হয়। 
(II) বাষ্পীভৱন আৰু ঘনীভৱন নহলে জলচক্র নহয়।
উত্তৰ: জলচক্র হৈছে পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠৰ পৰা বায়ুমণ্ডললৈ আৰু পুনৰ পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠলৈ পানীৰ চক্ৰাকাৰ গতি। বাষ্পীভৱনৰ দ্বাৰা ভূ-পৃষ্ঠৰ পানী জলীয় বাষ্প হৈ বায়ুমণ্ডললৈ যায় আৰু ঘনীভৱনৰ দ্বাৰা সেই জলীয় বাষ্পই মেঘ গঠন কৰি বৰষুণ হিচাপে পুনৰ ভূ-পৃষ্ঠলৈ নামি আহে। সেয়েহে এই দুটা মূল প্ৰক্ৰিয়া অবিহনে জলচক্ৰ সম্ভৱ নহয়। 
৬. শীতকালত গছৰ পাতত নিয়ৰ দেখা পাওঁ কিয়?
উত্তৰ: শীতকালত ৰাতি বায়ুমণ্ডল চেঁচা হয়, ফলত গছৰ পাতবোৰো চেঁচা হৈ পৰে। বায়ুত থকা জলীয় বাষ্প যেতিয়া এই চেঁচা পাতৰ সংস্পৰ্শলৈ আহে, ই ঘনীভূত হৈ পানীৰ সৰু সৰু টোপালৰ সৃষ্টি কৰে। এই পানীৰ টোপালবোৰকে নিয়ৰ বোলে। 
৭. সূৰ্যৰ পোহৰত ভূ-পৃষ্ঠৰ পানীভাগ শুকাই যায় কিয়?
উত্তৰ: সূৰ্যৰ পোহৰৰ তাপৰ ফলত ভূ-পৃষ্ঠৰ পানীভাগ বাষ্পীভৱন হৈ জলীয় বাষ্পলৈ ৰূপান্তৰিত হয়। এই জলীয় বাষ্প বায়ুত মিহলি হৈ যোৱাৰ বাবে পানীভাগ শুকাই যায়। 
৮. পানীৰ দৰে তিনিটা অৱস্থাত পাব পৰা এবিধ পদাৰ্থৰ নাম লিখা।
উত্তৰ: মম (বা ঘিউ)। 
৯. বাষ্পীভৱনত কি কি কাৰকে প্ৰভাৱিত কৰে?
উত্তৰ: বাষ্পীভৱনত প্ৰভাৱিত কৰা কাৰকবোৰ হ’ল – পানী মুকলিকৈ ৰখা ঠাইৰ আয়তন (exposed area), উষ্ণতা, বতাহ আৰু আৰ্দ্ৰতা। 
১০. হাতত ছেনিটাইজাৰ লগালে হাতখনত ঠাণ্ডা লাগে কিয়?
উত্তৰ: ছেনিটাইজাৰ অতি সোনকালে বাষ্পীভৱন হ’ব পাৰে। এই বাষ্পীভৱনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় তাপ ছেনিটাইজাৰে আমাৰ হাতৰ ছালৰ পৰা শোষণ কৰে। হাতৰ পৰা তাপ আঁতৰি যোৱাৰ বাবে আমাৰ হাতখনত ঠাণ্ডা অনুভৱ হয়। 
বিস্তৃত শিকন (পৃষ্ঠা ১২৬)
(II) এখন হাত পানীৰে তিয়াই আৰু আনখন হাত শুকান ৰাখা। এতিয়া দুয়োখন হাত চলি থকা ফেনৰ ওচৰত ৰাখা। কোনখন হাতত বেছি ঠাণ্ডা লাগিব?
উত্তৰ: পানীৰে তিয়াই থোৱা হাতখনত বেছি ঠাণ্ডা লাগিব। কাৰণ ফেনৰ বতাহে তিতা হাতখনৰ পৰা পানীৰ বাষ্পীভৱন দ্ৰুত গতিত কৰায়। এই বাষ্পীভৱনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় তাপ হাতখনৰ পৰা লোৱা হয়, যাৰ ফলত হাতখন শীতল হৈ পৰে।